بررسی جامع مالیات بر املاک در ایران: انواع، نرخ‌ها و نحوه محاسبه

در ایران، مالیات‌های مرتبط با املاک به‌عنوان بخشی از درآمدهای دولت، بر اساس قوانین و مقررات مشخصی تعیین و از مالکان دریافت می‌شوند. در ادامه، مهم‌ترین انواع مالیات‌هایی که اشخاص حقیقی در ارتباط با املاک خود ممکن است با آن‌ها مواجه شوند، تشریح می‌گردند:

۱. مالیات بر درآمد اجاره املاک

تعریف: درآمد حاصل از اجاره املاک، مشمول مالیات بر درآمد املاک می‌شود. این مالیات بر اساس مبلغ اجاره دریافتی و پس از کسر معافیت‌ها و کسورات قانونی محاسبه می‌گردد.

نحوه محاسبه:

• اشخاص حقیقی: پس از کسر ۲۵٪ به‌عنوان هزینه‌ها و استهلاکات، باقی‌مانده درآمد مشمول مالیات می‌شود. نرخ مالیات بر اساس ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم به‌صورت تصاعدی از ۱۵٪ تا ۲۵٪ تعیین می‌گردد.

  مثال: اگر درآمد سالانه اجاره ملکی ۱۰۰ میلیون تومان باشد:

  • کسر ۲۵٪: ۷۵ میلیون تومان

  • مالیات تا ۵۰ میلیون تومان: ۱۵٪ × ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ = ۷,۵۰۰,۰۰۰ تومان

  • مالیات برای ۲۵ میلیون تومان باقی‌مانده: ۲۰٪ × ۲۵,۰۰۰,۰۰۰ = ۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان

  • مالیات کل: ۱۲,۵۰۰,۰۰۰ تومان

• اشخاص حقوقی: درآمد اجاره پس از کسر هزینه‌ها، مشمول نرخ ثابت ۲۵٪ می‌شود.

۲. مالیات بر نقل و انتقال املاک

تعریف: هنگام فروش یا انتقال قطعی املاک، فروشنده موظف به پرداخت مالیات نقل و انتقال است.

نرخ مالیات: ۵٪ از ارزش معاملاتی ملک

نحوه محاسبه:

• ارزش معاملاتی: توسط کمیسیون تقویم املاک تعیین می‌شود و معمولاً کمتر از قیمت بازار است.

  فرمول: مالیات نقل و انتقال = ۵٪ × ارزش معاملاتی

  مثال: اگر ارزش معاملاتی ملکی ۲۰۰ میلیون تومان باشد:

  • مالیات: ۵٪ × ۲۰۰,۰۰۰,۰۰۰ = ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان

۳. مالیات بر خانه‌های خالی

تعریف: املاکی که بیش از ۱۲۰ روز در سال خالی باشند، مشمول مالیات خانه‌های خالی می‌شوند.

نرخ مالیات: بر اساس ارزش اجاری ملک و مدت زمان خالی بودن تعیین می‌شود.

نحوه محاسبه:

• سال اول: ۶ برابر ارزش اجاری

• سال دوم: ۱۲ برابر ارزش اجاری

• سال سوم به بعد: ۱۸ برابر ارزش اجاری

مثال: اگر ارزش اجاری سالانه ملکی ۵۰ میلیون تومان باشد و ملک دو سال خالی بماند:

• سال اول: ۶ × ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ = ۳۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان

• سال دوم: ۱۲ × ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ = ۶۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان

۴. مالیات بر املاک لوکس

تعریف: املاک با ارزش بیش از مبلغ معینی (مثلاً ۱۵ میلیارد تومان) مشمول مالیات سالانه املاک لوکس می‌شوند.

نرخ مالیات: بر اساس ارزش ملک و مطابق با جداول تعیین‌شده در قانون بودجه سالانه

نحوه محاسبه:

• ارزش ملک تا ۱۰ میلیارد تومان: معاف

• ارزش ملک بین ۱۰ تا ۱۵ میلیارد تومان: ۱ در هزار

• ارزش ملک بین ۱۵ تا ۲۵ میلیارد تومان: ۲ در هزار

• ارزش ملک بین ۲۵ تا ۴۰ میلیارد تومان: ۳ در هزار

• ارزش ملک بیش از ۴۰ میلیارد تومان: ۴ در هزار

مثال: برای ملکی با ارزش ۳۰ میلیارد تومان:

• ۱۰ تا ۱۵ میلیارد تومان: ۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان

• ۱۵ تا ۲۵ میلیارد تومان: ۲۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان

• ۲۵ تا ۳۰ میلیارد تومان: ۱۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان

• مالیات کل: ۵ + ۲۰ + ۱۵ = ۴۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان

۵. مالیات بر سرقفلی املاک تجاری

تعریف: در صورت واگذاری سرقفلی ملک تجاری، مالیات بر اساس ارزش سرقفلی دریافت می‌شود.

نرخ مالیات: ۲٪ از ارزش سرقفلی

مثال: اگر سرقفلی مغازه‌ای به مبلغ ۱ میلیارد تومان واگذار شود:

• مالیات: ۲٪ × ۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ = ۲۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان

توجه: نرخ‌ها و مقررات مالیاتی ممکن است بر اساس قوانین بودجه سالانه تغییر کنند. برای اطلاعات دقیق و به‌روز، مراجعه به منابع رسمی مانند سازمان امور مالیاتی کشور توصیه می‌شود.